Pascal programlama dili 1970 yılında tasarlanmış bir dildir. Ünlü matematikçi  Blaise Pascal’dan almıştır.  C dili ile beraberinde ortaya çıkmıştır. Her iki dil de yapısal programlama dilidir. Program geliştirme mantığında eğitim aşamasında kullanılan bir dildir. Belli prosedürlere dayalı bir şekilde yazılır.  Uzun yıllar kullanılmış başka programlama dillerinin temelini oluşturmuş fakat günümüzde fazla kullanım görmeyen bir dildir. Pascal’da nesneye yönelik programlama 1985 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Delpi programlama dilinin temellerini oluşturmuş fakat bu temelden sonra Delphi’nin tercih edilmesi Pascal programlama dilinin kullanım oranını düşürmüş ve  bu dilin zamanla yok olmasına sebep olmuştur.

Günümüzde farklı versiyonları az da olsa kullanıma devam etmektedir. Şimdi bu dilin programlanması için bilinmesi gerekenleri inceleyelim;

• Macintosh işletim sisteminin bir kısmı ve TeX bu dil ile tasarlanmıştır.
• Niclaus Wirth tarafından oluşturulmuştur.
• C pogramlama dili ile benzer çok fazla yeri vardır.
• İçeriğinde dinamik bellek yapısı ve pointer bulunur.
• C dili ile atama ve karşılaştırma operatörleri farklılık gösterir.
• Pascal dili eğitim amacıyla tasarlanmış bir dildir.
• İç içe tanımlanmış fonksiyonlar olabilir.
• Dizi tanımlarken dizi boyunu belirtmek gerekir. Aksi halde hatalar ortaya çıkabilir. Bazı versiyonlarında bu aşılmış durumdadır.
• C diline göre daha karmaşık bir yapısı vardır. Öğrenildiği zaman daha zevkli olduğu söylenir.
• Pascal için kullanılan derleyiciler ilk olarak Blue Label Pascal’dır. Daha sonra Turbo Pascal kullanılmaya başlandı.
• 1980’lerin başında Borland derleyicisi kullanılmaya başlandı. Maliyeti düşük bir derleyiciydi.
• Tubo pascal derleyicinin yeterli olmadı. Fakat return ifadelerin eklenmesinde rol oynamıştır.
• 1990’larda da makine dillerine programlanabilir hale gelmiştir.
• Yapısında if, while, for gibi mantıksal blokları bulundurur.
• Bu derleyiciler dışında farklı derleticiler de mevcuttur. Herkesin ulaşabileceği derleyiciler olan; P4, FreePascal, Lazarus derleyicileridir.
• P4 derleyicisi Pascal için temel oluşturur.
• FreePascal kendi kendini derleyen bir derleyicidir. Yeni uygulamaları derlemede iyi iş çıkarır.
• Paskal dili programlama mantığı ve önemli projeler için yeterli bir programlama dili değildir.
• Eğitim için yeterli olup olmaması bir tartışma konusudur.
• Apple Lisa ve Macintosh tasarlanmasında büyük bir yeri oluşmuştur.
• Brian Kernighan ‘ın kaleme aldığı Pascal Niçin Benim En Sevdiğim Dil Değildir isimli makalesinde Paskal dilinin yetersizliği ile ilgili açıklamalarda bulunulmuştur. Günümüzde bu makalenin ortaya attığı iddialar geçerlilik görmektedir.
• Güvenli, güçlü ve statik bir yapısı olduğu bilinmektedir.
• Oberon, Oberon-2, Modula, Modula-2, Ada,  Java,  Component Pascal, Object Pascal, Seed-7, Oxygen gibi dillere ilham olmuştur.
• Komutlar tıpkı C dilindeki gibi “;” ile biter.
• Değişken isimlerdirmede aynı isismle alt isimler nitelenmez.
• Begin,var, const gibi paskala ait komutlarda noktalı virgül kullanılmaz.
• Programda açıklamalar ‘{’ ve ‘}’ ile yazılır.
• Bölme işlemi / şeklinde değil DIV operatörü ile tamamlanır.
• Mod alma için % işareti yerine MOD kullanılır.
• Begin ve end kelimeleri yerine Repeat ve Until kelimeleri kullanılır.
• Döngü yapıları için For/Do kullanılır.
• Eşitlik karşılaştırma gibi bazı özellikler C dili ile aynıdır diyebiliriz.
• Sonuç olarak Pascal programlama iyi bir başarı ile oluşturulmuş ve görevini yerine getirmesine rağmen günümüzdeki teknoloji ve yazılıma karşı yetersiz kalmasından dolayı artık tercih edilmeyen bir dildir.
• Bunun yanında kendi çıkış zamanında günümüzde bile kullandığımız birçok programlama diline ilham kaynağı olmayı başarmış ve zemin hazırlamıştır.
• Birçok bilgisayar programcısı eğitim aşamasında Pascal dili ile programlamayı öğrenmiştir. Fakat günümüzde programlama dili için yeterli olmadığı sonucuna varılmıştır.
• Günümüzde Pascal programlama diline yapılan yatırımlar az da olsa mevcuttur. Bir dilin ölmesi ve yok olması birden mümkün değildir. O yüzden Pascal da etkisini farklı versiyonları ile devam ettirmiştir.
• Eğitim amaçlı udemy gibi platformlarda videoları mevcuttur.
• Hakkında yazılan makaleler ve kitaplar bulunur.
• Günümüzde Pascal yerine C dili kullanılır.
• Belli başlı prosedürleri olan(Prosedüral ) bir dildir.
• Birçok programcı geliştiricisine ilham kaynağı olmuştur.
• Zorunlu bir programlama dilidir.
• Güvenlik yönünden başarılıdır.
• Kendini kanıtlamış bir dildir.
• 1970 ile 1990 yılları arasında farklı serüvenler yaşamış bir dil olmuştur.
• Delphi’nin gelişimi Pascalı bitirdiği gibi Microsoft’un Delphi için yatırım yapması bu dilin kaybolmasında etki taşımıştır.
• Bilgisayarın gelişimi için önemli bir başarıya imza atmış bir dildir.